- Δαμασκηνός, Μιχαήλ
- (περ. 1530 – 1592;). Κρητικός ζωγράφος φορητών εικόνων. Εργάστηκε στο Ηράκλειο (έως το 1574 και μετά το 1584), στη Βενετία (1574-82) και στην Κέρκυρα (1582-84). Ξεχώρισε από τους σύγχρονούς του, Κρητικούς και άλλους, με τον πλούτο της παραγωγής του, την ευρηματικότητα στις συνθέσεις, τη δεξιοτεχνία στην αφομοίωση ξένων τεχνοτροπικών στοιχείων, αλλά και με το συνταίριασμα στον ίδιο πίνακα στοιχείων διαφορετικής προέλευσης. Στον χαρακτηριστικό αυτό εκλεκτισμό οδηγήθηκε από την ποικιλία της καλαισθησίας της πελατείας του. Για τους μοναστηριακούς κύκλους ζωγράφισε έξοχα έργα προσηλωμένα στην παράδοση (Άγιος Αντώνιος Βυζαντινού Μουσείου, εικόνες μονής Οσίου Λουκά, Προφήτης Ηλίας Σταυρονικήτα, Εις Άδου Κάθοδος Μουσείου Μπενάκη, Βημόθυρο Ζακύνθου κ.ά.), ενώ για τους αστούς των βενετοκρατούμενων πόλεων της Κρήτης και της Επτανήσου, καθώς και της Βενετίας, αφομοίωσε μέσα στις παραδοσιακές συνθέσεις θεματικά και μορφολογικά στοιχεία από τη σύγχρονή του ιταλική τέχνη, σε κλίμακα όμως πολύ ελαστική (εικόνες Αγίου Μηνά Ηρακλείου, Αγίου Γεωργίου των Γραικών της Βενετίας, μητρόπολης της Κέρκυρας κ.ά.). Για τους καθολικούς ήξερε να ζωγραφίζει σε τεχνοτροπία του ιταλικού μανιερισμού (στην Απουλία, Παναγία των Ρόδων). Η τέχνη του Δ. εκτιμήθηκε πολύ στην εποχή του. Συγκεντρώνει τις αρετές και τις αδυναμίες της ελληνικής ορθόδοξης θρησκευτικής ζωγραφικής στη δεύτερη πεντηκονταετία του 16ου αι. όταν προσπαθεί να συμβιβάσει αντίθετες παραδόσεις με δεξιοτεχνία. Οπωσδήποτε τα καλύτερα έργα είναι όσα παραμένουν χωρίς συμβιβασμούς μέσα στη βυζαντινή παράδοση.
«Εις Άδου Κάθοδος», πίνακας του Κρητικού ζωγράφου Μιχαήλ Δαμασκηνού· το έργο αυτό φαίνεται να εμπνέεται από παλαιολόγεια πρότυπα υψηλής καλλιτεχνικής στάθμης (Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα· φωτ. Μουσείου Μπενάκη).
Βημόθυρο με τους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο στον ναό της Αγίας Αικατερίνης, στο μετόχι της μονής Σινά, στη Ζάκυνθο. Προσαρμοσμένο σε μεταγενέστερο τέμπλο, το υπογεγραμμένο αυτό έργο είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της κρητικής τεχνοτροπίας του Μιχαήλ Δαμασκηνού.
Dictionary of Greek. 2013.